Phát triển công nghiệp công nghệ cao – Kinh nghiệm từ Nhật Bản

CNQP&KT – Cui thế k XX, Nht Bn, quc gia được mnh danh như đt nước “Mt tri mc”, là mt trong nhng quc gia dn đu xu hướng phát trin công nghip và có tc đ tăng trưởng kinh tế hàng đu thế gii. Mt trong nhng “bí quyết” đ đt được thành công đó là Nht Bn đã tp trung phát trin và làm ch mt s lĩnh vc công nghip công ngh cao. 

BƯỚC PHÁT TRIN CÔNG NGHIP CÔNG NGH CAO CA NHT BN

Mc dù chu nh hưởng nng n bi chiến tranh và thiên tai, nhưng vi s n lc không ngng, Chính ph và nhân dân Nht Bn đã đưa đt nước tr thành cường quc v kinh tế ln th ba thế gii (sau M và Trung Quc) và là nước công nghip phát trin hàng đu thế gii. Năm 2000, Nht Bn dn đu ngành khoa hc robot thế gii và s hu hơn mt na s robot phc v công nghip sn xut (402.200 trong tng s 742.500 robot). Đến năm 2010, Nht Bn nm gi 7 công ngh then cht trên tng s 50 công ngh ln ca 7 nước công nghip phát trin (nhóm G7); chiếm 30% tng doanh thu sn phm công ngh cao dân dng; xếp th 3 thế gii v xut khu sn phm công ngh cao vi 400 t USD. Năm 2018, th đô Tokyo được công nhn là thành ph công ngh cao s 1 thế gii. Năm 2019, ti Hi ngh thượng đnh G20, Nht Bn đã gii thiu nhiu thành tu khoa hc – công ngh, trong đó có lĩnh vc công ngh cao vi nhiu sn phm ln đu tiên xut hin trên th trường, như: bàn tay robot, máy bay dân dng, máy b rác thi không gian… 

Có được nhng thành tu này là nh Nht Bn đã khai thác hiu qu ngun lc ca thế gii cũng như phát huy ni lc vi nhng bước đi thích hp, c th là:

Th nht, điu chnh chiến lược phát trin công nghip phù hp, linh hot. 

Nht Bn đã nhanh nhy nm bt các cơ hi do công ngh cao mang li sau khi phát trin thành công các ngành công nghip nng như luyn thép và chế to xe hơi… Chính ph cũng đ ra chiến lược và chính sách công nghip trước cuc Cách mng công nghip ln th tư (Cách mng 4.0); h tr mnh m cho các công ty chuyn hướng sang phát trin các lĩnh vc công ngh cao. Năm 2014, Nht Bn đã làm mi kế hoch cm công nghip ca nước này đ phc hi ngành công nghip, tp trung vào nhng ngành ng dng thành tu Cách mng 4.0 như công nghip sn xut robot, sn xut sn phm công ngh cao trong y hc… Quc gia này đt mc tiêu đến năm 2020 s đu tư 2,4 nghìn t yên cho ngành công nghip thông minh. Vi nn tng sn có, Nht Bn t tin là mt trong nhng quc gia đi đu trong cuc Cách mng 4.0 và hin đang tp trung nghiên cu các lĩnh vc công ngh gn lin vi cuc cách mng này và coi ngành sn xut robot là tr ct chính trong chiến lược tăng trưởng kinh tế đt nước.

Th hai, ban hành các chính sách bo h cho các doanh nghip sn xut sn phm công ngh cao trong nước. 

Chính ph Nht Bn cho phép thành lp hàng lot công ty sn xut sn phm công ngh cao và ban hành nhiu chính sách bo v th trường trong nước, tránh s cnh tranh ca nước ngoài. Các chính sách bo h này va cung cp tài chính, va h tr mua công ngh ca nước ngoài và duy trì cho đến khi các công ty này đ năng lc cnh tranh trên th trường quc tế. Ngoài ra, Chính ph Nht Bn tăng cường bo h s hu trí tu, tht cht kim soát doanh nghip nước ngoài mun đu tư vào công ty công ngh trong nước. Theo đó, t tháng 8/2019, nhà đu tư nước ngoài phi có s chp thun t Chính ph Nht Bn nếu mun mua c phn các công ty trong danh sách 20 lĩnh vc được kim soát. 

Dưới s h tr đc lc ca Chính ph, các công ty sn xut sn phm công ngh cao Nht Bn đã nhanh chóng tr thành nhng tp đoàn sn xut sn phm công ngh cao hùng mnh và chiếm th phn ln trên th trường quc tế, vi nhiu phát minh đóng góp cho s thay đi ca thế gii, như: công ngh in 3D, chiếc gy selfie (h tr t chp nh) đu tiên trên thế gii, h thng đnh v trên ôtô …  

Niềm tin kinh doanh tại Nhật Bản xuống mức thấp nhất trong gần 7 năm

Hot đng sn xut mt nhà máy công ngh cao ca Nht Bn. 

Th ba, to môi trường thun li phát trin khoa hc – công ngh.

Chiến lược phát trin công nghip công ngh cao ca Nht Bn là phát huy năng lc ni sinh đ to ra các sn phm có hàm lượng công ngh cao phc v xut khu, do đó đt nước “Mt tri mc” đc bit chú trng đến các hot đng khoa hc – công ngh. T năm 1970, Nht Bn đã thành lp Thành ph khoa hc Tsukuba, nơi thu hút các vin nghiên cu và đào to, khu công nghip, hãng sn xut và cán b nghiên cu. Năm 2001, Nht Bn thành lp Trung tâm quc gia v công ngh cao trong thành ph khoa hc này và ban hành cơ chế t qun đi vi Trung tâm. Trung tâm có mng lưới liên kết vi các trung tâm khoa hc và các trường đi hc trong c nước. Năm 2005, Nht Bn đã thông qua Lut Cơ bn v khoa hc – công ngh. Năm 2007, sáp nhp Cc Khoa hc – Công ngh vào B Văn hóa giáo dc, thành B Giáo dc, Khoa hc và Công ngh.   

Th tư, tăng mc đu tư nghiên cu và phát trin theo hướng gn khoa hc – công ngh vi sn xut. 

Vi mc tiêu thúc đy phát trin công ngh tiên tiến bc nht thế gii, Nht Bn tăng cường các d án đu tư nghiên cu và phát trin cho c khu vc công và tư nhân, ưu tiên nhng lĩnh vc công ngh cao mang tính thương mi cao… Chính ph Nht Bn đã h tr nhiu d án nghiên cu và phát trin, như: Hi đng Khoa hc và Công ngh Nht Bn đã chi 17 nghìn t yên cho nghiên cu và phát trin trong giai đon 1995-2000 và trong nhng năm này, kinh phí dành cho hot đng nghiên cu và phát trin tăng t 2,3% GDP năm 1995 lên 3,1% GDP năm 2000. 

Nghiên cu khoa hc Nht Bn phi gn vi sn xut, to sc cnh tranh cao trên th trường. Chng hn, đ phát trin ngành đin t, Nht Bn chú trng đu tư nghiên cu và phát trin lĩnh vc công ngh cao vi mch. Ngành này mi năm đem li cho Nht Bn khong 1 t USD li nhun, cao hơn c ngành luyn thép truyn thng.   

Th năm, phát trin công nghip công ngh cao da trên s tương tác, chuyn hóa gia các yếu t ngoi lc và ni lc. 

Vi phương châm “kết hp k thut phương Tây vi tinh thn Nht Bn” trong phát trin công nghip công ngh cao, Chính ph Nht Bn tiến hành nhiu bin pháp nhm khai thác ti đa ngun lc t nước ngoài và làm cho công ngh cao thích ng vi điu kin trong nước. Nht Bn áp dng nhiu hình thc như: nhp khu trc tiếp công ngh; mua bng phát minh, sáng chế; khuyến khích người Nht đi du hc đ tiếp thu tri thc mi ca phương Tây; “nhp khu” chuyên gia quc tế gii… Đi vi nhp khu công ngh cao, Nht Bn không th đng tiếp nhn mà sáng chế công ngh cao da trên công ngh đã nhp, c th là ci tiến công ngh nhp khu phù hp, to ra sn phm công ngh cao mang thương hiu ca Nht Bn.  

Giải mã ngành sản xuất chế tạo Nhật Bản

BÀI HỌC GÌ CHO VIT NAM? 

Vit Nam cũng đã bước đu ban hành mt s chính sách khuyến khích phát trin công ngh cao, trong đó có công nghip công ngh cao, như: Lut Công ngh cao được Quc hi thông qua ngày 13/11/2008; Quyết đnh s 2457/QĐ-TTg ngày 31/12/2010 ca Th tướng Chính ph phê duyt Chương trình Quc gia phát trin công ngh cao. Đc bit, Quyết đnh s 347/QĐ-TTg ngày 22/2/2013 ca Th tướng Chính ph đ ra chương trình phát trin mt s ngành công nghip công ngh cao: công ngh thông tin; sn xut thiết b t đng hóa; công ngh sinh hc; vt liu mi. Tuy vy, vic phát trin công nghip công ngh cao ti Vit Nam vn chưa được như mong đi. T vic nghiên cu kinh nghim ca Nht Bn v phát trin công nghip CNC, có th rút ra mt s bài hc cho Vit Nam như sau:

Mt là, đ nâng cao năng lc công ngh ni sinh, Chính ph cn sm phê duyt và cho trin khai d án nghiên cu và phát trin công ngh cao cp quc gia. Chính ph cn đu tư, h tr các t chc nghiên cu và phát trin; kết hp gia Nhà nước và tư nhân trong hot đng nghiên cu và phát trin khoa hc – công ngh

Hai là, la chn các ngành, lĩnh vc và sn phm ch lc có kh năng cnh tranh trên th trường quc tế. T đó, hình thành các ngành công nghip công ngh cao then cht, xương sng cho các ngành công nghip khác phát trin, trong đó có mt s ngành liên quan đến Cách mng 4.0. Trong thi gian ti, Vit Nam cn xây dng nhng công ty, tp đoàn mnh v sn xut sn phm công ngh cao nói chung, công nghip công ngh cao nói riêng mang thương hiu ca Vit Nam. 

Ba là, đy mnh hp tác quc tế nhm tiếp thu các tiến b công ngh. Đy mnh các hot đng nghiên cu, trao đi chuyên gia k thut trong các ngành ngh, đy nhanh quá trình phát trin công ngh t lúc phát hin ý tưởng cho đến khi thương mi hóa công ngh trên th trường trong và ngoài nước. 

Bên cnh đó, B Khoa hc và Công ngh cn chú trng t chc các hot đng hi nhp quc tế v khoa hc – công ngh; tích cc m rng đi tác, ni dung và hình thc hp tác mi; xúc tiến dch v h tr giao lưu quc tế v khoa hc – công ngh; tìm kiếm bí quyết công ngh, chuyn giao công ngh; xây dng cơ s d liu v công ngh nước ngoài; phát trin th trường công ngh; ươm to doanh nghip công ngh

Bn là, có cơ chế thu hút nhân tài làm vic trong lĩnh vc công nghip công ngh cao. Theo đó, Nhà nước cn to môi trường thun li đ h cng hiến và phát huy trí tu, năng lc; chính sách linh hot v xut nhp cnh, cư trú; chú trng đến đào to ngun nhân lc cht lượng cao cho lĩnh vc công nghip công ngh cao nói riêng, khoa hc – công ngh nói chung.

Hoạt động sản xuất của Nhật Bản: Hoạt động sản xuất của Nhật Bản thu hẹp  mạnh nhất trong 3 năm qua | VTV.VN

Công nghip công ngh cao là lĩnh vc mi Vit Nam, có vai trò quan trng trong vic nâng cao năng sut lao đng và rút ngn khong cách phát trin vi các quc gia trên thế gii. Kinh nghim ca Nht Bn trong phát trin công nghip công ngh cao s giúp các cơ quan qun lý và doanh nghip Vit Nam vn dng, đưa ra chiến lược và chính sách phù hp, góp phn đưa Vit Nam tiếp cn thành tu cách mng sn xut mi, tham gia hiu qu chui giá tr toàn cu, đy mnh công nghip hóa, hin đi hóa và hi nhp sâu rng vào nn kinh tế thế gii.  

– ST –

Click ➡ Học tiếng Nhật online